Rola sztuki i małej architektury w edukacji ekologicznej

Współczesna sztuka coraz więcej miejsca poświęca tematowi degradacji środowiska naturalnego. Zmiany klimatyczne czy wymieranie ekosystemów to palące problemy, z którymi próbują się mierzyć artyści o międzynarodowych zasięgach, tacy jak Banksy. Ze względu na skalę przemian tak ważna jest edukacja ekologiczna na każdym poziomie, również w przestrzeni sztuki użytkowej. Jak ją wprowadzić do codziennego życia? O tym przeczytasz poniżej.

Potrzeba edukacji ekologicznej

Edukacja ekologiczna to koncepcja kształtowania społeczeństwa w duchu poszanowania środowiska. Wraz z nasilającymi się problemami, takimi jak zanieczyszczenie powietrza czy zmiany klimatyczne, rodzi się coraz większa potrzeba działania w myśl zasady: myśl globalnie, działaj lokalnie. Przekazywanie informacji na temat wpływu człowieka na środowisko i możliwości ograniczania niekorzystnych zmian to tylko jedna strona. Bardzo ważne jest również kształtowanie w społeczeństwie „zdrowych nawyków”, które będą korzystne dla Ziemi. Mówimy tu m.in. o:

• właściwej segregacji śmieci,
• poszanowaniu zieleni miejskiej,
• dbaniu o wspólną przestrzeń publiczną, aby uniknąć potrzeby jej konserwacji i wymiany.

O wszystkie te aspekty możemy zadbać dzięki właściwemu zaaranżowaniu wspólnej przestrzeni z użyciem małej architektury, takiej jak kosze do segregacji.

Czym jest właściwie mała architektura?

Zgodnie z prawem budowlanym (art. 3 pkt 4) do małej architektury zaliczają się niewielkie elementy, które znajdują się w krajobrazie. Pojęcie jest bardzo szerokie, a głównym wyznacznikiem tego, co należy do małej architektury, jest wielkość obiektu i pełniona przez niego funkcja. Co do zasady elementy te powinno się móc łatwo zdemontować i przestawić w inne miejsce, a na prywatnej posesji można je postawić bez pozwolenia czy nawet zgłoszenia.

W przestrzeni publicznej elementy małej architektury muszą być zgłoszone organowi administracji architektoniczno-budowlanej. Z reguły są to:

• elementy siłowni zewnętrznej lub placów zabaw,
• ławki, kosze na śmieci, stojaki i wiaty na rowery,
• mała architektura ogrodowa, czyli altany, meble miejskie, wiaty piknikowe, donice.

Umieszczenie takich elementów stanowi zachętę do spędzenia wolnego czasu na świeżym powietrzu, korzystania z ekologicznych środków transportu i bycia bliżej natury, co jest zdecydowanie w duchu poszanowania środowiska naturalnego.

Elementy małej architektury, które mają znaczenie dla ekologii

Mała architektura może, a w zasadzie powinna pełnić kluczową funkcję w edukacji ekologicznej i budowaniu świadomości społecznej na temat dbania o planetę. Przemyślane zaprojektowane elementy, takie jak kosze na śmieci wymuszające segregację, ławki czy donice z roślinnością, nie tylko spełnią funkcje podstawowe, ale stwarzają również możliwość edukowania. Przykładem tego jest np. zasadzenie roślinności asymilującej wodę czy niewymagającej częstego podlewania lub wyposażenie ławek w gniazdka zasilane energią słoneczną.

Poprzez interaktywne i zrównoważone podejście do projektowania małej architektury wiele osób może zdobyć lub pogłębić swoją wiedzę na temat:

• ekosystemu miejskiego,
• zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych,
• różnorodności biologicznej.

Co powinno się znaleźć we wspólnej przestrzeni?

Elementy małej architektury mogą stwarzać możliwości do spędzania czasu na świeżym powietrzu i angażowania lokalnych społeczności w praktyczne działania na rzecz środowiska. Dla przykładu stworzenie wspólnej przestrzeni rekreacyjnej, gdzie znajdą się np. leżaki, miejsce do spożycia posiłku czy przestrzenie dla pupili wyposażone w odpowiednie kosze na odchody, to świetna zachęta do integracji i zacieśnienia społecznych więzów np. wśród właścicieli psów.

W przestrzeniach takich powinno znaleźć się również miejsce na umieszczenie np. tablicy edukacyjnej. Mogą być na niej plakaty edukacyjne, może również stanowić element większej wystawy traktującej np. o charakterystycznej dla okolicy fauny i flory. Wreszcie mogą być używane do promowania lokalnych inicjatyw proekologicznych, takich jak akcje sprzątanie śmieci, sadzenie drzew czy budowa hoteli dla dzikich zwierząt. Tablice to dobre miejsce do zamieszczania informacji na temat planowanych wydarzeń ekologicznych oraz inicjatyw, w jakie społeczność może się zaangażować.

Sztuka na straży ekologii

Sztuka może służyć jako narzędzie mobilizacji społecznej, zachęcając do aktywnego zaangażowania się w działania na rzecz ochrony środowiska i promując zmiany w postawach całych społeczności. Poprzez ekspozycje artystyczne, wydarzenia kulturalne czy działania interaktywne sztuka może dotrzeć do szerokiego grona ludzi i skutecznie przyczynić się do podniesienia świadomości ekologicznej oraz budowy więzi między ludźmi a przyrodą.

Podsumowując, mała architektura stanowi niezwykle skuteczne narzędzie do edukacji ekologicznej. Poprzez inteligentne projektowanie elementów urbanistycznych, takich jak ławki, kosze na śmieci czy donice z roślinami, można nie tylko poprawić estetykę i funkcjonalność miejskich przestrzeni, ale także edukować na temat ochrony środowiska. Mała architektura może inspirować do zrównoważonego życia, promować proekologiczne zachowania oraz angażować społeczność lokalną w praktyczne działania na rzecz ochrony przyrody.

Dzięki integracji edukacyjnych elementów z małą architekturą społeczeństwo może rozwijać większą świadomość ekologiczną oraz zrozumienie roli, jaką odgrywa w zachowaniu harmonii z przyrodą. W rezultacie mała architektura może nie tylko spełniać funkcje praktyczne, ale także odgrywać istotną rolę w budowaniu społeczności żyjącej w zgodzie z naturą.